գիրք- տետր 22

այստեղից է առաջացել է իմ կույր բախտից արտայայտությունը:
հին հռոմիացիները ֆորտունա անունով բախտի եւ արդարատադության աստվածույի ունէին: նրանք այդ կնոջը պատկերում էին աչքերը կապած, մի ձեռքին կշեռք մյուսին սուր: կշեռքով նա կշռում դատում էր մարդկանց գործերը :իսկ մյուս ձեռքի սուրը մեղավորին անխնա պատժելու համար էր:աչքերը փակող թաշկինակը նրա համար էր որ ոչ մեկին չտեսներ եւ արդար դատել:
2-դարակ, դանակ
վարի ,պարի

Որոտան

Որոտան (նաև՝ Ծղուկի գետ, Ծղկո գետ, Որոտն, Որոտնա գետ, Բարկուշատ), գետ Հայաստանի Սյունիքի մարզում, Արաքսի ձախ վտակը[2][3]։ Սկիզբ է առնում Սյունիքի բարձրավանդակի հյուսիսարևմտյան լանջերից՝ 3045 մ բարձրության վրա գտնվող Խալխա լճակից ու հարակից աղբյուրներից, իր մեջ է ընդունում ևս մի քանի մանր լճակներից հոսող առվակների, ինչպես նաև Գորայք գյուղի աղբյուրների ջուրը, ապա դեպի հարավ-արևելք ուղղությամբ հոսում Սիսիանի, Գորիսի տարածաշրջանների տարածքով, ներառում Հագարի Աղվանո վտակը և Միջնավան կայարանից միախառնվում Արաքսին։ Երկարությունը 178 կմ է, Հայաստանի սահմաններում՝ 119 կմ, ավազանը 5650 կմ2, Հայաստանի սահմաններում 2300 կմ2։

Որոտան գետի վրա կառուցված է հիդրոկայանների կասկադ՝ երեք հիդրոկայաններով՝ 404,2 մեգավատտ հզորությամբ, տարեկան 1,1 միլիարդ կՎտ·ժամ էլեկտրաէներգիայի արտադրությամբ, և չորս ջրամբարներով (Սպանդարյանի, Անգեղակոթի, Տոլորսի, Շամբի)։ Սպանդարյանի ջրամբարից կառուցվել է 22 կմ երկարությամբ Արփա-Սևան թունելը, որը տարեկան 200 միլիոն մ³ ջուր է տեղափոխում Սևանա լիճ։

Գետի սնումը խառն է, ջրի կեսից քիչ պակաս՝ մոտ 40 տոկոս ստացվում է լճակներից ու աղբյուրներից, որոնք բխում են առավելապես ձախափնյա լանջից, ստորերկրյա ջրերով հարուստ Սյունիքի բարձրավանդակից։

Որոտանը համեմատաբար ջրառատ գետ է. նրա տարեկան հոսքը կազմում է մինչև 600-700 միլիոն խմ։

Որոտանի հոսանքը սրընթաց է, ունի հունի մեծ անկում, որը կազմում է 0,012, այսինքն՝ մեկ կիլոմետրին 12 մետր։

Որոտան գետը վերին հոսանքում կոչվում է Բազարչայ, ստորին հոսանքում՝ Բարգուշատ[4]։

Որոտանը սկիզբ է առնում Արցախի Քարվաճառի շրջանից, որը նոյեմբերի 9-ին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի, Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի և Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինի կողմից ստորագրված եռակողմ համաձայնագրի համաձայն անցել է Ադրբեջանի զինված ուժերի վերահսկողության ներքո։ Այս կապակցությամբ որոշ հայ փորձագետներ մտահոգություն են հայտնում, որ Հայաստանի ջրային ռեսուրսների 80%-ի անվտանգությունը Ադրբեջանի ձեռքում է հայտնվել և այդ գործոնը կարող է օգտագործվել Հայաստանի վրա ճնշում գործադրելու համար[5][6][7][8]։.

Որոտանի ավազանի մեջ մտնող գետեր
Աղբաշգետ – երկարությունը՝ 10 կմ
Այրիգետ – երկարությունը՝ 23 կմ
Արագլիջուր – երկարությունը՝ 16 կմ
Բռնակոթ – երկարությունը՝ 15 կմ
Գիժգետ – երկարությունը՝ 10 կմ
Զայ – երկարությունը՝ 14 կմ
Զորզոր – երկարությունը՝ 12կմ
Լորագետ – երկարությունը՝ 23 կմ
Կըշկոշտի – երկարությունը՝ 10 կմ
Ձկնարածի – երկարությունը՝ 16 կմ
Ղուռիգետ – երկարությունը՝ 17 կմ
Մադան – երկարությունը՝ 13 կմ
Միլիցաթոռ – երկարությունը՝ 12 կմ
Մուխուրթորյան – երկարությունը՝ 18 կմ
Նորավան – երկարությունը՝ 20 կմ
Շաղատ – երկարությունը՝ 10 կմ
Շամբ – երկարությունը՝ 12 կմ
Շաքի – երկարությունը՝ 17 կմ
Սալվարդ – երկարությունը՝ 12 կմ
Սառնակունք – երկարությունը՝ 14 կմ
Սիսիան – երկարությունը՝ 33 կմ
Սուլթանլու – երկարությունը՝ 14 կմ
Վաղատնի – երկարությունը՝ 12 կմ
Ուղտիաչք – երկարությունը՝ 10 կմ

Երջանիկ խրճիթը

Ավ. Իսահակյանի «Երջանիկ խրճիթը» պատմվածքը պատմել սովորի՛ր:
Մանրամասն նկարագրի՛ր, ապա նկարի՛ր խրճիթն ու տունը, որտեղ մեծացավ տղան: Զմրուխտյա գետակի վրա կար մի խեղճ ջրաղաց, ջրաղացին կռնակը տվել է մի հին խրճիթ, որի բուխարիկից մարմանդ ձուխ է յելնում
Ո՞րն է պատմվածքի արտահայտած հիմնական իմաստը:
Հիմնական իմաստը այն է, որ մարդը պետք է ուշադիր լինի:
Բլոգումդ գրի՛ր՝ ի՞նչ ընդհանուր բան կա «Երջանիկ խրճիթը» և «Եղնիկը» պատմվածքների միջև, ինչո՞վ են պատմվածքներն իրար նման: Մանուկը կորել էր ևուզում էր վերադառնալ իր ընտանիք, եղնիկում էլ էր նույնը լինում. եղնիկն էլ էր ուզում վերադառնալ իր ընտանիք:

Գիրք-տետր 21

անհոգ ազատ ապրել- թռչունի պես ապրեր
անտեղի վտանգավոր քայլ անել- ուղտի պարը կամուրջին բռնել
շատ մտածել նոր անել- տասը չափել մեկ կտրել
որևէ անհնար բան անել- երկնքից աստղեր իջեցնել
ինչ ուզում ես արա-ուզում ես ճաքի ուզում ես տրաքի
թուլանալ անզորանալ- ուժից ընկնել

5-1

Ուղղանկյուն։ Ուղղանկյան պարագծի և մակերեսի հաշվումը

Դասարանական առաջադրանքներ
1․ Ուղղանկյան կողմերից մեկը 3 սմ է, մյուսը` 7սմ: Գտիր ուղղանկյան պարագիծը և մակեեսը։ p=2.(3+7)=20սմ s=3.7=21սմ
2․Ուղղանկյան կողմերից մեկը 5 սմ է, մյուսը` 9սմ: Գտիր ուղղանկյան պարագիծը և մակեեսը։ p=2.(5+9)=28սմ s=5.9=45սմ
3․ Ուղղանկյան կողմերից մեկը 25 սմ է, մյուսը` 18սմ: Գտիր ուղղանկյան պարագիծը և մակեեսը։ p=2.(18+25)=86սմ s=25.18=450սմ
4․Հաշվիր ուղղանկյան պարագիծը, եթե հայտնի է, որ նրա մակերեսը 3600 սմ2 է, իսկ կողմերից մեկը՝ 40սմ: 3600:40=90 p=2.(90+40)=260սմ
5. Ուղղանկյան լայնությունը 23 մ է, իսկ երկարությունը լայնությունից մեծ է 7 մ-ով։ Որքա՞ն է ուղղանկյան մակերեսը։ p=2.(90+40)=260սմ 23+7=30 s=30.23=690սմ
6.Հաշվիր ուղղանկյան պարագիծը, եթե հայտնի է, որ նրա լայնության և
երկարության գումարը 16 սմ է։ 16+16=32
7. Քառակուսու կողմը 4 մ է։ 3 այդպիսի քառակուսիների կպցնելով իրար ստացվել է ուղղանկյուն։ Գտեք այդ ուղղանկյան մակերեսը։ 3.4=12 12.4=48սմ
8․ Երբ ուղղանկյան լայնությունը մեծացրեցին 5 սմ-ով, իսկ երկարությունը՝ 10 սմ-ով, ապա ստացված ուղղանկյան պարագիծը հավասարվեց 80 սմ-ի։ Որքա՞ն էր ուղղանկյան պարագիծը։ p=80սմ 2.5=10 2.10=20 10+20=30 80-30=50
9. Գտիր անհայտ բաղադրիչը

Օրինակ․
-1356 = 2569

+ 2 5 6 9
1 3 5 6
3 9 2 5

+2409 = 6695

– 6 6 9 5
2 4 0 9
4 2 9 6

+618=2686

+ 2 6 8 6
6 1 8
4 2 0 4

Օրինակ՝
-1356 =2569

+ 2 5 6 9
1 3 5 6
3 9 2 5

-5698=5689

– 5 6 8 9
5 6 9 8
2 2 2 1

-8905=2569

– 2 5 6 9
8 9 0 5
6 4 7 0

Տնային առաջադրանք
1․ Ուղղանկյան կողմերից մեկը 2սմ է, մյուսը` 6սմ: Գտիր ուղղանկյան պարագիծը: p=2.(2+6)=8 s=8+6=14
2․Հաշվիր ուղղանկյան պարագիծը, եթե հայտնի է, որ նրա մակերեսը 2400 սմ2 է, իսկ կողմերից մեկը՝ 30սմ։ 2400:30=25
3․ Ուղղանկյան լայնությունը 14 մ է, իսկ երկարությունը լայնությունից մեծ է 5 մ-ով։ Որքա՞ն է ուղղանկյան մակերեսը։ 14.5=25
4. Հաշվիր ուղղանկյան պարագիծը, եթե հայտնի է, որ նրա լայնության և երկարության գումարը 36 սմ է։ p=2.(36+36)=72
5. Գտի՛ր անհայտ բաղադրիչը․

+1095 = 4573

+ 4 5 7 3
1 0 9 5
5 6 6 8

-2901=3426

– 3 4 2 6
2 9 0 1
1 5 2 5

-905=6964

– 6 9 6 4
9 0 5
6 0 6 1

Երջանիկ խրճիթը

Կարդա՛ Ավ. Իսահակյանի «Երջանիկ խրճիթը» պատմվածքը:

Պատմվածքում կապույտով նշված բառերի հոմանիշները գրի՛ր:

մանուկ-մանկիկ

սոսափում-խարշափել, խշրտալ

եզերք– Եզր, ծայր, սահման

շավիղ-ճանապարհ, ուղի,

ուղևոր-ճամփորդ, ճանապարհորդ,

շնորհալի -Տաղանդավոր, մեծաշնորհ

շքեղ -ճաշակավոր, բազմազարդ

նազելի-Հարգելի, պատվելի,

աննկատ-Աննկատելի, աներևույթ, անտես

անհայտացավ-անորոշ, անհաստատ

վերջալույսի-Մայրամուտ, արևամուտ

խրճիթ– Տուն: Տնակ

ալևոր-Ծեր, ծերունի, ծերուկ

առավոտ-Լուսածագ, լուսաբաց

Պատմվածքում կանաչով նշված բառերը բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր:

Զմրուխտյա-Վառ կանաչ գույնի թափանցիկ թանկագին քար:

չիբուխ– Ծխամորճ, ծխափող:

Ջրաղաց-Հացահատիկ աղալու ջրային աղաց՝ աղորիք

մացառ-Փշոտ թփաբույս:

Բուխարիկ-Վառարանի ծխնելույզ պատի միջով և երդիկում:

հովասուն– Հով, զով

քարավան-Բեռնատար գրաստների (ձիերի, ուղտերի ևն)՝ բեռներ ու մարդկանց փոխադրող՝ սովորաբար երկար ճանապարհի (անապատի, տափաստանի ևն) համար կազմված խումբ:

երերուն-Երերացող, տարուբերվող

Եվրասիա

Ամենամեծ մայրցամաքը Եվրասիան է, որի մեջ մտնում են Եվրոպա և Ասիա աշխարհամասերը:
Սա միակ մայրցամաքն է, որը ողողվում է չորս օվկիանոսներով, հարավում` Հնդկական օվկիանոսով, հյուսիսում՝ Սառուցյալ օվկիանոսով, արևմուտքում` Ատլանտյան օվկիանոսով և արևելքում՝ Խաղաղ օվկիանոսով:

Եվրասիա մայրցամաքում կա 80-ից ավելի պետություն, որոնցից ամենափոքր պետությունը` Վատիկանն է, իսկ ամենամեծ պետությունը` Ռուսաստանի Դաշնությունը: Բնությունը բազմազան է. մի մասում շոգ է, և ձմեռ չի լինում, մյուսում` շատ ցուրտ: Հյուսիսում ապրում են փոկեր, բևեռային աղվես, հյուսիսային եղջերու: Ասիայում են ապրում ամենագեղեցիկ թռչունը` սիրամարգը, և հնդկական փիղը: Այստեղ թունավոր օձերի ու կապիկների տասնյակ տեսակներ կան: Այստեղ են գտնվում աշխարհի ամենաբարձր գագաթը` Ջոմոլունգման, և ամենախոր լիճը` Բայկալը:

Реклама

ПОЖАЛОВАТЬСЯ НА ЭТО ОБЪЯВЛЕНИЕ

Եվրոպա
Եվրոպան փոքր աշխարհամաս է, բայց այստեղ 40-ից ավել երկիր կա` ավելի քան 700 միլիոն բնակչությամբ: Այստեղ անապատ չկա, բայց նրա լանդշաֆտը շատ բազմազան է` բարձր լեռնաշղթաներ ու սառցապատ տունդրա, ապառաժե կղզիներ ու փարթամ արոտավայրեր:

Ասիա
Ամենամեծ աշխարհամասն է: Զբաղեցնում է ցամաքի մոտ 1/3 մասը: Այնտեղ կա 48 պետություն: Ավելի շատ մարդ է ապրում, քան որևէ այլ աշխարհամասում: Մայրցամաքը գտնվում է Հյուսիսային կիսագնդում:

Զարմանալի փաստեր

Վատիկանը տարածքով աշխարհի ամենափոքր պետությունն է: Վատիկանը Հռոմի պապի նստավայրն է:
Եվրոպայի յուրաքանչյուր պետություն ունի իր լեզուն, դրոշը և ազգային օրհներգը:
Պիզայի թեք աշտարակը ուղղաձիգ դիրքից շեղված է 4.5 մետրով:
Օլիմպիական խաղերի հայրենիքը Հին Հունաստանն է:
Փարիզի Էյֆելյան աշտարակը ժամանակակից աշխարհի հրաշալիքներից է:
Ռուսաստանը աշխարհի ամենամեծ պետությունն է և տարածվում է 2 աշխարհամասերում՝ Ասիայում և Եվրոպայում:
Աշխարհի ամենաբարձր լեռը՝ Ջոմոլունգման (Էվերեստը) 8848մ, գտնվում է Նեպալում:
Չինական մեծ պարիսպը մարդու ստեղծած ամենաերկար կառույցն է:
Չինաստանը և Հնդկաստանը աշխարհի ամենաշատ բնակչություն ունեցող պետություններն են:
Թաջ Մահալը՝ Հնդկաստանում, աշխարհի ամենամեծ դամբարաններից մեկն է:

Լրացուցիչ նյութ — Եվրոպա և Ասիա աշխարհամասեր

Էկո ռադիո #2

Հարց

1.Եվրասիա մայրցամաքի մասին մի փոքր պատմիր և տեղադրիր բլոգումդ Ամենամեծ մայրցամաքը Եվրասիան է, որի մեջ մտնում են Եվրոպա և Ասիա աշխարհամասերը Եվրասիա մայրցամաքում կա 80-ից ավելի պետություն, որոնցից ամենափոքր պետությունը` Վատիկանն է, իսկ ամենամեծ պետությունը` Ռուսաստանի Դաշնությունը:

Ո՞վ է Մխիթար Սեբաստացին 1676 թվականի Հունվարի 17-ին, Սեբաստյա քաղաքում ծնվեց Մանուկը` Պետրոսի և Շահրիստանի զավակը
Ինչու՞ եմ ես սեբաստացի/ հարցազրույց ընտանիքի անդամների հետ/
Ի՞նչն եմ սիրում կրթահամալիրում: ես սիրում եմ որ կրթահամալիրում չկա դպրոց ական շոր
Ընտանիքով պատմում ենք կրթահամալիրի մասին դպրոց ում շատ լավ է դասեր է շատ հետաքրքիր է ու շատ լավ
Կրթահամալիրի պատմությունը. /հարցազրույց ենք վերցնում ավագ սեբաստացիներից
Կրթահամալիրյան լուսանկարների հավաքածու ենք ստեղծում
Հաշվել, թե՞ ընտանիքում քանի սեբաստացի կա: ես ու իմ եղբայր
Արդյունքում եղած ձայնագրություններն ու հարցումները հավաքում ենք, մշակում և ստեղծում նյութեր կրթահամալիրի և սեբաստացիների մասին:

Գիրք-տետր

Երեկո
երես
երկարականջ
երկիր
երկյուղ
ես

պատժե’լ
ներեր:

Լիճ կա
Ոչ ձուկ կա, ոչ գորտ կա, ոչ խոտեր կան:

կասեք” ինչ կա:

Չթաքցնեմ ու ասե”մ ասեմ թանաք է:

քաղաքներն ու գյուղ քնած էին օրվա աշխատանքից հոգնած
օրվա աշխատանքից հոգնած քաղաքներն ու գյուղ երը

Եղնիկը

«Եղնիկը» պատմվածքը(կարճ՝ 5-6 նախադասությամբ): Եղնիկ պատմվածքը պատմում է մի ընտանիքի ու եղնիկի մասին, որը հայտնվել էր այդ բարի մարդկանց մոտ: Չնայած եղնիկին շատ սիրում էին ու լավ խնամում, բայց եղնիկը կարծես միշտ կարոտում էր անտառը և իր մայրիկին ու հայրիկին: Իհարկե մարդը հասկանում էր, որ եղնիկը երազում է իր տուն վերադառնալ, բայց այնքան էր կապնվել նրա հետ և նրա երեխաները այնքան էին սիրում նրան, որ չէին ուզում բաժանվել: Սակայն մի տարօրինակ գիշեր, եղնիկը այնուամենայնիվ հեռացավ մարդկանց մոտից:
Նկարագրի՛ր եղնիկին: Եղնիկը մատաղ ու խարտյաշ էր, խորունկ, սև ու ջինջ աչքերով, որ ծածկվում էին երկար, նուրբ թարթիչների տակ:

Ո՞րն է այս պատմվածքի հիմնական իմաստը: Նույնիսկ ամենալավ վայրում, երբ մարդը կամ կենդանին հեռու է լինում իր տնից, իր հարազատներից, լիարժեք երջանիկ լինել չի կարող:
Բլոգումդ գրի՛ր հանդ, վերջալույս, խարտյաշ, ջինջ, անդուլ, նազելի, վճիտ, հուժկու, թախծալի, հողմ, ոստյուն, խավար, սաստկանալ բառերի հոմանիշերը: հանդ-դաշտ, վերջալույս-մայրամուտ, խարտյաշ-խարտիշահեր, ջինջ- մաքուր, անդուլ- անդադրում, նազելի-գեղեցիկ, սիրուն, վճիտ-պարզ, մաքուր, հուժկու-ուժեղ, թախծալի-տխրալի, հողմ-սյուք ոստույն-ցատկ խավար-մութ սաստկանալ-խստանալ:
Գրի՛ր նաև բարեկամ, ջինջ, թաքուն, երեխա, զգայուն, խավար բառերի հականիշները: Բարեկամ-թշնամի, ջինջ-պղտոր, թաքուն-բացահայտ, երեխա-մեծահասակ, զգայուն-անզգա, խավար-լույս
Լրացրո՛ւ բաց թողած տառերը:

Հեքիաթական, վերջալույս, պատշգամբ, բարձրանալ, փաթատել, ծածկվել