Հայոց մայրաքաղաքները

1. Թվարկե՛ք պատմական Հայաստանի մայրաքաղաքները։

Վան, Արմավիր, Երվանդաշատ, Արտաշատ, Տիգրանակերտ, Վաղարշապատ, Դվին, Բագարան, Շիրակավան, Կարս, Անի և Երևան։

2. Ե՞րբ և ո՞ւմ օրոք է Վանը դարձել մայրաքաղաք։ Ուրիշ ի՞նչ անուններով է հայտնի։

Ք. ա. 9-րդ դարի երկրորդ կեսին, ինչպես հայտնի է, Սարդուրի I արքան հիմնադրեց Տուշպա (Տոսպ, Վան) մայրաքաղաքը: Տուշպա և Երվանդավան անուններով է հայտնի։

3. Արմավիր անունով ժամանակակից ի՞նչ քաղաքներ գիտեք։

Արմավիր մայրաքաղաքն այժմ չկա։ Բայց նրա անունով կան Արմավիր մարզկենտրոնը, Հայաստանի այլ բնակավայրեր և Արմավիր հայաշատ քաղաքը Հյուսիսային Կովկասում։

4. Ո՞ւմ անունն են կրում Երվանդաշատը, Արտաշատը, Տիգրանակերտը։

Երվանդաշատը կրում է Երվանդ վերջինի անունը:
Արտաշատը հիմնադրել է Արտաշես I-ը:
Տիգրանակերտը կրում է Տիգրան մեծի անունը

Թէ ինչպէս կապիկները ճամբորդեցին

Մի օր կենդանաբանական այգու կապիկները որոշեցին ճամփորդել, աշխարհ ճանաչել: Որոշեցին ու ճամփա ընկան: Գնացին, գնացին, մի տեղ կանգնեցին ու հարցրին.
-Ի՞նչ է երևում:
-Առյուծի վանդակը, փոկի ավազանն ու ընձուղտի տունը:
-Ի՜նչ մեծ է աշխարհը, ու ինչքա՜ն շատ բան ես իմանում, երբ ճամփորդում ես:
Շարունակեցին ճանապարհն ու կանգ առան միայն կեսօրին:
-Հիմա ի՞նչ է երևում:
-Ընձուղտի տունը, փոկերի ավազանն ու առյուծի վանդակը:
-Ի՜նչ տարօրինակ է աշխարհը, ու ինչքա՜ն շատ բան ես իմանում, երբ ճամփորդում ես:
Նորից ճանապարհ ընկան ու կանգ առան արևամուտին:
-Իսկ հիմա ի՞նչ է երևում:
-Առյուծի վանդակը, ընձուղտի տունն ու փոկերի ավազանը:
-Ի՜նչ ձանձրալի է աշխարհը. միշտ նույն բաներն են հանդիպում. ու ճանապարհորդելն էլ ոչ մի բանի պետք չէ:
Ու այդպես, նրանք ճամփորդում էին, ճամփորդում, բայց վանդակից դուրս չէին գալիս, պտտվում էին նույն շրջանում կարուսելի ձիուկի պես:

Առաջադրանքներ

Լրացրո՛ւ բաց թողնված տառերը:
Տրված բառերը բառերը բաղադրիչների(մասերի) բաժանի՛ր, ապա որոշի՛ր կազմությունը (պարզ, բարդ, ածանցավոր)՝ կեսօր-կես+օր-բարդ, արևամուտ արև-ա-մուտք բարդ, ձանձրալի-ձանձր+ալի-ածանցավոր, աշխարհ պարզ, ճանապարհորդ ճանապարհ-որդ ածանցավոր:
3. Գրի՛ր այգի, ճանապարհ, արևամուտ բառերի հոմանիշները:

այգի-բակ
ճանապարհ-ուղի
արևամուտ-Մայրամուտ
4. Գրի՛ր տարօրինակ, գիշեր, նույն, դուրս գալ բառերի հականիշները:

տարօրինակ-սովորական
գիշեր-ցերեկ
նույն-տարբեր
դուրս գալ-մտնել
5. Պատմվածքից դո՛ւրս գրիր աշխարհը բնութագրող բառերը:

մեծ
տարօրինակ
ձանձրալի
6. Համաձա՞յն ես կապիկների հետ: Ինչպիսի՞ն է քո աշխարհը: Պատմի՛ր:իմ աշխարհը շատ հետաքրքիր է օր օրի նոր բան եմ սովորում եւ ես շատ ուրախ եմ իմ համար երբեք ձանձրալի չի կյանքը հակառակը ես սիրում եմ կյանքը:

Ո՞վ է հրամայում

Մի օր հարցրի մի աղջկա.
– Ձեր տանն ո՞վ է հրամայում:
Նա նայեց ինձ, ոչինչ չասաց:
– Դե ինչ, ո՞վ է հրամայում՝ հայրի՞կը, թե՞ մայրիկը:
Նա նայեց ինձ, ոչինչ չասաց:
– Ի՞նչ ես լռում: Ինչ-որ մեկը, հրամայում է, չէ՞:
Նա էլի զարմացած նայեց ինձ ու ոչինչ չասաց:
– Չգիտե՞ս՝ ինչ է նշանակում հրամայել:
Իհարկե գիտի:
– Չե՞ս հասկանում:
Ինձ է նայում ու ոչինչ չի ասում:
Բարկանա՞մ նրա վրա:
Կարող է՝ խուլ է, չի լսում խեղճը:
Իսկ նա հանկարծ փախչում է ինձնից…
Հետո կանգնում է, լեզու հանում և ծիծաղելով կանչում.
– Ոչ ոք չի հրամայում, որովհետև մենք բոլորս սիրում ենք իրար:

Թվի գտնելը երբ յայտնի է նրա մասը

Դասարանական առաջադրանքներ
1․ Հաշվի՛ր հատվածի երկարությունը՝ գիտենալով, որ նրա մասը 12սմ է։
12×5=60
2․ Գտի՛ր այն թիվը, որի․
=14×7=98
= 20×6=120
= 22×9=198

3․ Արտահայտի՛ր նշված միավորներով։

4․ Ջրավազանում կա 800լ ջուր, որը կազմում է նրա տարողության մասը։ Որքա՞ն է ջրավազանի տարողությունը։

800×6=4800
5․ Խանութում եղած ձմերուկի մասը, որը կազմում է 2տ450կգ, վաճառվեց։ Որքա՞ն ձմերուկ կար խանութում։
2450×4=9800
6․ Լրացրու աղյուսակը
Մասը
Թիվը

48
24
16
12
8
6
4
2
72
36
24
18
12
9
6
3

7․ 7 տուփի մեջ կա 84 մատիտ։ Քանի՞ այդպիսի տուփ է օգտագործվել 1500 մատիտ տեղավորելու համար։
84:7=12 1500:12=125
8․ 450կմ ճանապարհի մասը ավտոմեքենան անցավ 50կմ/ժ, իսկ մնացած մասը՝ 75կմ/ժ արագությամբ։ Որքա՞ն ժամանակ նա ծախսեց այդ ճանապարհն անցնելու համար։
150:50=3
300:75=4
4+3=7

9․ Վերականգնի՛ր հավասարությունը։
12կմ120մ=*10կմ900 մ+1կմ220մ
825մ48սմ=783մ 58սմ*+42մ90սմ
206մ4դմ=209*մ 2դմ-2մ8դմ
12սմ6մմ=*23սմ 2մմ-10սմ6մմ
10․ Աստղանիները փոխարինի՛ր այնպիսի թվանշաններով, որ ստանաս անհավասարություն։
298<299**
7205>7204**
5792<5793**

Տնային առաջադրանքներ
1․ Որքա՞ն է ամբողջ ճանապարհի երկարությունը, եթե նրա կեսը 125կմ է։ 125×2=250
2․ Գտի՛ր այն թիվը, որի․
20×5=100
1×10=10

3․ Արտահայտի՛ր նշված միավորներով։
4․ Աննայի մտապահած թվի մասը 20 է։ Ո՞ր թիվն է մտապահել Աննան։ 20×9=180
5․ Ծիրանի այգին գրավում է ամբողջ հողատարածքի մասը։ Որքա՞ն է հողատարածքի մակերեսը, եթե ծիրանի այգու մակերեսը 1600մ2 է։ 1600×6=9600
6․ Լրացրու աղյուսակը

Թիվը
30
34
100
22
Մասը

15
17
50
11

Թիվը
150
200
125
80
Մասը

30
40
25
16

7․ 105 աշակերտ պետք է մեկնեն շրջագայության։ Ամենաքիչը քանի՞ 11 տեղանոց ավտոբուս պետք է վարձեն նրանք։ Քանի՞ ազատ նստատեղ կավելանա։
10Ավտոբուս 110-105=5 նստատեղ կավելանա
8․ Ավտոմեքենան 2ժ ընթացավ 60կմ/ժ արագությամբ, ապա արագությունը ավելացրեց մասի չափով, և անցավ ևս 2ժ։ Որքա՞ն ճանապարհ անցավ նա այդ 4ժամում։
160+120=280կմ
9․ Վերականգնի՛ր հավասարությունը։
3կգ350գ+18 կգ900*գ=22կգ250գ
7տ550կգ+65տ*=72տ550կգ
220տ5ց-207 տ7ց*=12տ8ց
21ց20կգ-2ց 45կգ*=18ց45կգ
10․ Աստղանիները փոխարինի՛ր այնպիսի թվանշաններով, որ ստանաս անհավասարություն։
72307>72306**
64901*<6491*1
409*054<409154

Словарная работа

Гудели-шумели березняк-берёзовый лес душистый-ароматный проносились-пролетали скрылись-спряталист отправтились-пошли выбрался-вылись частый-постоянно кругом-везде вытащл-вынул скокали-прыгали грива лошадей-волосы чудесный-красивые чудесный пахнет-аромат

Ուսումնական գարուն

Բլոգիդ «Իմ գրադարանը» բաժնում կարդացածդ գրքի (գրքերի) մասին պատմելիս անպայման նշի՛ր բաժինը:
Հովհաննէս Թումանյանի գիրգը շատ դմ սիրում կարդալ ին սիրած բաժինը։
Ջախորդ Փանոսի հեքիաթն Եզներով սելը բերում է մի մեծ ծառի ներքև կանգնեցնում, ինքը անցնում վերի կողմը, կացինը քաշում—թրըխկ հա թրըխկ։ Շատ է քաշում թե քիչ, էդ էլ ինքը կիմանա, ծառը ճռճռալով գալիս է զարկում, տակովն անում, սելը ջարդում, եզներն էլ հետը։ Փանոսը մնում է ապշած կանգնած։ Ի՞նչ պետք է անի։ Կացինը վերցնում է ու ծոծրակը քորելով ճամփա է ընկնում դեպի տուն։
Ի՞նչ գիրք ես կարդում(վերնագիրը, հեղինակի անունը):Ձախորդ Փանոս Հովհաննէս Թումանյան
Քեզ դուր եկած ամենահետաքրքիր հատվածը կամ արտահայտությունը նքը անցնում վերի կողմը, կացինը քաշում—թրըխկ հա թրըխկ։
Առանձնացրո՛ւ հերոսներին, նկարագրի՛ր և բնութագրի՛ր նրանց:յախորդ փանոսը ինչ է անում սխալ էր լինում
Գրի՛ր կարծիք կարդացածդ գրքի մասին:շատ լաւ գիտելիք է սովորեցնում գիրքը խորհուրդ գտամ որ կարդան ընկերներս
Կարդացածդ գիրքը ներկայացրո՛ւ ռադիոնութի կամ տեսանյութի միջոցով:

Ուսումնական գարուն

Սիրելի՛ սովորողներ, սկսվել է գարնանային ուսումնական արձակուրդը: Այն հնարավորություն կտա ամրապնդել ձեռք բերված գիտելիքները և լրացնել բացթողումները։

1. 418-ից ի՞նչ թվանշանով վերջացող թիվ պետք է հանել, որպեսզի ստացված գումարը 10-ի բազմապատիկ լինի։ 8

2. 5-ի բազմապատի՞կ են արդյոք հետևյալ արտահայտությունների արժեքները։
336+1124
336+1009
336+25
7366-114

3. 1, 2, 5, 33, 28, 99, 405, 512, 777, 888, 1416, 1547, 5555, 15325, 152412 թվերից որո՞նք են զույգ, և որո՞նք կենտ։
Զույգ-2,28,512,888,1416
Կենտ-1,3,5,33,99,405,777,1547.5555,15325

4. Ընտրի՛ր այն թվերը, որոնք պատիկ են 2-ին։
124, 390, 2056, 278, 52, 260, 7, 6482, 3, 148, 472, 226, 648, 9624, 7830, 7892
124,390,2056,278,52,260,6482,148,472,226,648,9624,7830,7892

5. Արտահայտի՛ր լիտրով:
2500մլ=2լ 500մլ
20020մլ=20լ 20մլ
4050մլ=4լ 50մլ

6. Հաշվի՛ր ավտոմեքենայի և գնացքի անցած ճանապարը 4 ժամում՝
իմանալով, որ ավտոմեքենան ընթացել է 70կմ/ժ արագությամբ, իսկգնացքը՝ 15կմ/ժ-ով ավելի արագ։
ավտոմեքենան 70×4=280 կմ
գնացքը 15×4=60կմ

7. Զբոսաշրջիկը 3 ժ գնաց ավտոբուսով 80կմ/ժ արագությամբ,
այնուհետև 2ժ գնաց ձիով 10կմ/ժ արագությամբ։ Դրանից հետո նրան
մնաց անցնելու ևս 7կմ։ Որքա՞ն ճանապարհ էր նախատեսել անցնել
զբոսաշրջիկը։
3×80=240 2×10=20 240+20+7=267կմ

8. Ավտոմեքենան գյուղից քաղաք ճանապարհն անցավ 4 ժամում 60կմ/ժ արագությամբ։ Քանի՞ ժամում նա կանցներ այդ ճանապարը, եթե ընթանար 20կմ/ժ-ով ավելի արագությամբ։
4×60=240 240:80=3ժ

9. Գտի՛ր թվի նշված մասը
45-ի մասը 45:5=9
632-ի մասը 632:2=316
164-ի մասը 164:4=41 41×2=82
2000-ի մասը 2000:10=200 200×3=600

10. Գտի՛ր այն թիվը, որի․

15×5=75
մասը 4 է 4×15=60
մասը 6 է 6×8=48

Երեւանի զբոսայքի

Երևանում հիմնված առաջին հասարակական այգին է։
Նախկինում այն անվանել են Երևանի թատերական այգի։ Հիմնվել է 1850 թ-ին՝ այժմյան Գրիգոր Լուսավորիչ, Մովսես Խորենացի և Իտալիայի փողոցների միջև։ Սկզբում այգու տարածքում մեծ ճահիճ էր։ Ստորգետնյա աղբյուրներից դուրս ժայթքող ջուրը կուտակվում էր ծառերի մոտ, լճանում։ Մոծակների և գորտերի պատճառով այգում հակասանիտարական վիճակ էր։
**
Երևանի թատերական այգու վերածնունդը սկսվեց 1898 թ-ին՝ Իսահակ Մելիք-Աղամալյանի քաղաքագլուխ դառնալուց հետո։
Այգու բարեկարգումը տևեց 10 տարի։
Մելիք-Աղամալյանի հրահանգով այգին մաքրեցին ճահճից, բացեցին նոր առուներ, անցուղիները ծածկեցին կարմիր փշրանքով։ Ռուսաստանից և Լեհաստանից ներկրվեցին կաղնիներ, որոնք Երևանի պայմաններին հեշտ հարմարվելով՝ այգում գեղեցիկ ծառուղիներ կազմեցին։
Այգին կոչեցին «Անգլիական»։ Պատճառները մի քանիսն են.
այն բարեկարգում էին օտարերկրացիները, աշխատում էին եվրոպական ոճով, բացի այդ քաղաքի բարձրադիր կետերից այգին անգլիական դրոշ էր հիշեցնում։
Այգու պաշտոնական բացումը տեղի ունեցավ 1910 թվականի հոկտեմբերի 15-ին։
«Սունդուկյանի» անվան թատրոնի շենքի կառուցումից հետո Անգլիական այգին դարձավ մշակութային օջախ։
Հանգստյան օրերին այգու բացօթյա փայտաշեն էստրադայում ելույթ էին ունենում ազգագրական պարային խմբեր ու փողային նվագախմբեր։ Մարդիկ գալիս էին այստեղ պարելու։
Այգում գործում էր ամառային կինոթատրոն, բացօթյա գրադարան-ընթերցարան և ջրավազան։ Մարդաշատ էր նաև տարածքում գտնվող «Դերասանի տունը»։
Ամեն տարի գարնանն Անգլիական այգում երևանցիներն ու թատրոնի դերասանները մեծ ծառատունկ էին կազմակերպում։
Մարդիկ իրենց հանգիստն ու ժամանցը կազմակերպում էին այստեղ։
Եվ այսպես մի ամբողջ տասնամյակ։

Մարմիներ,նյութեր ,մասն

1-Քանի նյութից կարելի է պատրաստել բաժակ:

Բաժակ կարելի է պատրաստել տարբեր նյութերից օրինակ: ապակուց,երկաթից,փայտից,թղթից,կավից և բլասմասից:

2-Առանձնացնել մարմինները և նյութերը՝ փայտ, աթոռ, սեղան, ոսկի,մատանի, գրիչ, պատուհան, պղինձ, պայուսակ, բաժակ:

մարմին աթոռ, սեղան, մատանի, գրիչ, պատուհան, պայուսակ, բաժակ:
Նյութ – փայտ, ոսկի, պղինձ:
3-Տեսակավորիր հետևյալ նյութերը՝ պինդ, հեղուկ, գազային

ալյումին, երկաթ, ոսկի, գոլորշի, ջուր, նավթ, թթվածին, արծաթ, փայտ, ապակի

Պինդ – ալյումին, երկաթ, ոսկի, արծաթ, փայտ, ապակի:
Հեղուկ – ջուր, նավթ:
Գազային – գոլորշի, թթվածին: